تخصصي شدن هوشمند: بحث تخصصي شدن هوشمند به موازات خوشه بندي، برنامه هاي خوشه بندي اتحاديه اروپا را تشكيل داده است. اتحاديه اروپا در بحث حمايت از خوشه بندي از كشورهاي عضومي خواهد كه حمايت واقعي خود را از خوشه بندي به مناطقي اختصاص دهند كه واقعاً در صنعت مربوطه قوي هستند. در سايه اين كار در مناطقي كه تامين منابع در آن باهزينه زيادي مواجه مي باشد از اتلاف سرمايه ها جلوگيري مي شود. استراتژی آینده کشورهای عضو اتحادیه اروپا در این نقطه "به تمرکز بر روی قدرت درونی" به شرح زیر خلاصه شده است. دربحث تخصصي شدن هوشمند كشور اتريش، از نظر اقتصادي خوشه بندي را تشويق مي كند و همچنين با نظارت برخوشه بندي هاي موجود، آنهايي را داراي توجيه اقتصادي نمي باشد را تعطيل مي نمايند. در برخي كشورها برنامه هاي كاربردي به شرح ذيل مي باشد: كشور دانمارك از سال 2007در موضوع تخصصي شدن هوشمند كاركرده است. اين را برمبناي تجزيه وتحليل هاي عيني حمايت نموده است. براي سرمايه گذاري هاي چشم اندازهاي مشخص تعريف كرده اند و در سياستهايشان تصميمات مهم و غير قابل تصور اتخاذ نموده اند. و سكوهاي توسعه يافتگي را گسترش داده اند. دركشور فرانسه، وزارت بازرگاني، مسئول ارزيابي موفقيت واجراي خوشه هاي صنعتي است. معمولاً سياست هاي از بالا به پائين ، بين دولت فدرال و حكومت هاي منطقه اي، مشكل آفرين مي باشد. به همين علت در برخي مسائل براي حكومتهاي محلي قدرت بيشتري در نظر مي گيرند. اتريش از شركتها مي خواهد خوشه بندي را دربين خويش ايجاد نمايند. به این ترتیب، رقابت بین شرکت و مناطق تشکیل می شوند. این سیاست از پایین به بالا اجرا مي شودواز همكاري بين خوشه ها پشتيباني مي شود. براي مثال در كشور دانمارك خوشه صادراتي از ديگر خوشه ها كمك مي گيرد. در كشور فرانسه خوشه ها با دولت تفاهم نامه امضاء مي كنند ودرصورت عدم توجه به ضوابط، حمايتهاي انجام شده پس گرفته مي شوند.